Kaplica pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Elblągu to ważny obiekt rzymskokatolicki, który znajduje się w województwie warmińsko-mazurskim. Choć miasto to leży blisko Braniewa, siostry katarzynki z domu generalnego w Braniewie dotarły do Elbląga dopiero po trzech stuleciach. Pierwszą ich fundację oraz przedszkole siostry założyły w pobliskiej wsi Pangritz, obecnie znanej jako Zawada, w roku 1887. Z kolei działalność w samym Elblągu rozpoczęły w 1893 roku, początkowo rezydując w domu parafialnym przy ulicy Rybackiej 10 (Fischerstraße), gdzie dysponowały jedynie czterema pomieszczeniami.
W roku 1900 (lub 1901) siostry przeniosły się do innej lokalizacji, przy ul. Zamkowej 17 (Burgstraße), gdzie wzniesiono Dom Świętego Józefa (St. Josefsheim), w którym m.in. znajdował się lazaret na 30 łóżek. Nawiasem mówiąc, ośrodek ten był pod kierownictwem siostry przełożonej Arcadii Schmalenbach, która stała się późniejszą matką generalną zgromadzenia. Dom Świętego Józefa był połączony z kaplicą zgromadzenia zakonnego.
Kaplica pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa została zbudowana w latach 1910–1912 i została uroczyście poświęcona 7 października 1912 roku. Już w 1913 roku katarzynki zaczęły przyjmować pierwszych pensjonariuszy. W 1931 roku siostry dokonały zakupu sąsiedniego budynku przy ul. Zamkowej 18, gdzie na parterze zorganizowano dom dziennego pobytu dla osób bezrobotnych.
Dzięki swojemu wytrwaniu kaplica pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa pozostaje jedyną świątynią w Elblągu, która uniknęła zniszczeń w trakcie II wojny światowej. Po zdobyciu miasta przez Armię Czerwoną siostry katarzynki zostały zmuszone do opuszczenia Elbląga i przeniesienia się do Pasłęka. O losach pensjonariuszy nie ma jasnych informacji. Siostry, które przeżyły, mogły wrócić dopiero w maju 1945 roku, odkrywając, że ich klasztor został splądrowany oraz zniszczono wiele przedmiotów liturgicznych. Lokalne władze przekazały obiekty sióstr katarzynek na potrzeby domu dla sierot, a siostry podjęły działania w celu ewakuacji dzieci do Niemiec, co miało miejsce 1 grudnia 1946 roku.
Obiekt kaplicy, wpisany do rejestru zabytków w dniu 16 listopada 2006 roku pod nr A-4349, jest małą budowlą w stylu neoromańskim. Elewacje, z wyjątkiem części południowej, pokryte są cegłą, a wnętrze charakteryzuje się jednonawową konstrukcją oraz półkolistą absydą od wschodu. Kaplica posiada dwuspadowy dach z sygnaturką w części kalenicy.
Obecnie budynek przy ul. Zamkowej 17, wraz z kaplicą, jest własnością Caritasu w Elblągu. W jego obrębie działa jadłodajnia dla bezdomnych, poradnia rodzinna oraz centrum wolontariatu, co pokazuje ciągłość misji pomocowej prowadzonej przez siostry katarzynki w tym rejonie.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 31.01.2020 r.]
- SOFTEL, Dawno temu w Elblągu... w kawiarni Kaiserkrone odbywały się koncerty [online], portelpl [dostęp 14.01.2022 r.]
- Jadłodajnia dla osób bezdomnych – Caritas Diecezji Elbląskiej [online] [dostęp 14.01.2022 r.]
- Uchwała nr XXX/584/2017 Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 19.10.2017 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Miasto Elbląg na lata 2017-2020
- Mieczysław Józefczyk Elbląg i okolice 1937-1956. Chrześcijaństwo w tyglu dwu totalitaryzmów
- Mieczysław Józefczyk Elbląskie duchowieństwo katolickie na tle dziejów miasta 1246 - 1945, s. 206
- Mieczysław Józefczyk Elbląskie duchowieństwo katolickie na tle dziejów miasta 1246 - 1945, s. 211
- Mieczysław Józefczyk Elbląskie duchowieństwo katolickie na tle dziejów miasta 1246 - 1945, s. 218
- Elbląg - Zabytkowa kaplica klasztorna Katarzynek. Atrakcje turystyczne Elbląga. Ciekawe miejsca Elbląga [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 30.01.2020 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Kaplice":
Klasztor karmelitanek bosych w Elblągu | Kaplica św. Anny w ElbląguOceń: Kaplica pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Elblągu