Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu

---

Historia

Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu zostało utworzone w 1954 roku, dzięki inicjatywie ówczesnych władców Elbląga. Jego siedziba znajduje się na terenie Podzamcza, historycznego miejsca związanego z wydarzeniami z przeszłości tej okolicy. Elbląski zamek, który kiedyś dominował nad miastem, nie przetrwał do dzisiejszych czasów. Dzieje tego miejsca były dramatyczne, gdyż w 1454 roku, w wyniku buntu przeciwko panowaniu Zakonu, Elblążanie zburzyli tę potężną fortecę. Po zdobyciu zamku, mieszczanie wypędzili jego załogę, a następnie podpalili i zniszczyli budowlę. Obecnie z dawnych czasów zachowały się jedynie fragmenty murów obronnych oraz piwnice, a także budynek, który kiedyś pełnił funkcję słodowni. To właśnie te zabytki są miejscem, w którym dziś mieści się muzeum.

Muzeum składa się z dwóch głównych budynków: dawnej Słodowni, znanej jako Podzamcze, oraz budynku, który dawniej był Gimnazjum. Nazwa muzeum nawiązuje do Gimnazjum Miejskiego z XVI wieku, które było pierwszym polskim gimnazjum humanistycznym. Interesującym elementem historii jest fakt, że obiekt powstał na terenie, gdzie od 1458 roku znajdowały się zabudowania klasztoru Brygidek. Dziś, te zabytkowe lokum pełni ważną rolę w edukacji i popularyzacji historii Elbląga.

Na dziedzińcu muzeum można również zobaczyć rekonstruowany dom wikingów, który zobaczono na podstawie badań Marka Jagodzińskiego, odkrywcy Truso. Ta rekonstrukcja stanowi doskonałą okazję do poznania kultury i stylu życia wikingów, którzy niegdyś zamieszkiwali te tereny.

Dyrektorzy

Od momentu swojego powstania w 1954 roku, Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu miało wielu dyrektorów, którzy wnieśli istotny wkład w jego rozwój i działalność. Lista tych osób oraz ich okresy zarządzania przedstawiają się następująco:

• Henryk Cieśla (1955–1960),
• Danuta Milewska (1960–1975),
• Lidia Abramowicz (1975–1976),
• Janusz Łowiński (1976–?),
• Kazimierz Solak (?–1993),
• Kazimierz Arbart (1994–2004),
• Maria Kasprzycka (2004–2019),
• Lech Trawicki (2019–2024),
• Mirosław Siedler p.o. (2024–).

Każdy z wymienionych dyrektorów przyczynił się do tworzenia i kształtowania tej ważnej instytucji kultury.

Zbiory Muzeum

Analizując wiek Elbląga oraz bogatą historię jego okolic, należy zauważyć, że muzeum ma znaczne możliwości rozwoju. Obecnie prowadzone prace archeologiczne, szczególnie na Starym Mieście w Elblągu, regularnie przynoszą nowe, interesujące odkrycia oraz eksponaty.

Znajdujące się na odpowiednim terenie, muzeum posiada w swoich zasobach głównie eksponaty pochodzące z Elbląga, Żuław, Pomorza oraz północnoeuropejskich krajów. Oto niektóre z bardziej interesujących elementów tej kolekcji:

• okulary z XV wieku, będące najstarszymi znanymi w Europie,
• giterna z XV wieku, jedna z zaledwie trzech zachowanych na świecie,
• barokowe meble elbląskie, zdobione intarsjami,
• cynowe naczynia pochodzące z XVI-XVIII wieku,
• wyroby złotnicze z pomorskich warsztatów,
• ceramika elbląska oraz holenderska biała, dekorowana kobaltem, w tym naczynia, kafle i piece kaflowe,
• kolekcja kartuszy herbowych elbląskiego patrycjatu miejskiego z XVII-XIX wieku,
• starodruki elbląskie, archiwalia, plany miasta oraz militaria z okresu XII-XV wieku,
• różnorodne dokumenty i pamiątki po osadnikach z lat 1945–1947, którzy przybyli do Elbląga z wschodnich terenów Polski.

Muzeum regularnie organizuje różnorodne wystawy, które wzbogacają jego ofertę. Oto niektóre z nich:

• Truso – legenda Bałtyku, wystawa otwarta od maja 2015 roku,
• Goci. Znad Bałtyku do Rzymu, wystawa stała dostępna od 2016 roku,
• Elbląg reconditus, dostępna od września 2014 roku,
• Świadectwa. Twarze historii – historia w twarzach, otwarta od sierpnia 2014 roku,
• Miasto nowych ludzi. Elbląg w pierwszej powojennej dekadzie 1945-1955, wystawa od listopada 2021 roku,
• Elbląg. Historia ukryta pod ziemią,
• Żuławy – Ziemia ujarzmiona. Między trzema gardzielami Wisły, od listopada 2018 roku,
• Relikty chwały Elbląga i regionu, dostępna od listopada 2018 roku,
• Nummi et arma. Wystawa numizmatów i uzbrojenia ze zbiorów Muzeum,
• Kunstkamera Edwarda Parzycha, otwarta od lutego 2020 roku.

Osada Truso

Osada Truso była miejscem, o którym szeptano przez wieki, zarówno w kręgach archeologicznych, jak i historycznych, fascynując naukowców swoją tajemniczością. To legendarne miejsce, opisywane przez króla Alfreda Wielkiego w IX wieku, pełniło rolę portu zamieszkanego przez przedstawicieli wielu narodowości, a także stanowiło ważne wczesnośredniowieczne centrum handlowe, które nawiązywało kontakt z najodleglejszymi zakątkami Europy.

Wieloletnie poszukiwania tej osady zakończyły się sukcesem w 1982 roku, kiedy to dr Marek Jagodziński dokonał przełomowego odkrycia. Osada portowa zlokalizowana została w pobliżu dzisiejszego Janowa Pomorskiego, nad malowniczym Jeziorem Druzno.

Aby podtrzymać dziedzictwo Truso, powstało Stowarzyszenie Miłośników Truso, które ma na celu stworzenie archeologicznego skansenu. Inicjatywa ta pozwoli mieszkańcom oraz turystom lepiej zgłębić historię tej niezwykłej osady i odkryć jej tajemnice.

---

Oceń: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu

---