Na Stoku (Elbląg)

---

Położenie

Na Stoku usytuowana jest w północnej części Elbląga, co czyni ją atrakcyjnym miejscem do życia. Południową granicę tej dzielnicy wyznaczają ulice Jaśminowa oraz Brzozowa, podczas gdy zachód ogranicza ul. Browarna, północ obejmuje ulice Brzeska i Piłsudskiego, a wschodnią granicę tworzy ulica Fałata.

Obszar ten charakteryzuje się urokliwym położeniem na stoku Wysoczyzny Elbląskiej, co zapewnia mieszkańcom piękne widoki na Żuławy Wiślane. W centralnej części zlokalizowane są przedwojenne niskie budynki wielorodzinne, które dodają tej dzielnicy historycznego klimatu.

W północno-południowej oraz zachodniej części, szczególnie w latach 70., wzniesiono czteropiętrowe budynki mieszkalne, a w latach 80. powstały również sześć nowoczesnych dziesięciopiętrowych wieżowców oraz szereg czteropiętrowych domów.

Na północ od zabudowy znajduje się targowisko miejskie, co sprzyja codziennym zakupom mieszkańców. Warto również zauważyć, iż wzdłuż ul. Browarnej swoje miejsce zajmuje remiza Państwowej Straży Pożarnej oraz oddział ogólnopolskiej telewizji kablowej Vectra.

Historia

W okolicach Elbląga, w roku około 1580, angielscy przedsiębiorcy z Kompanii Wschodniej natrafili na znakomite źródło wody pitnej. Umożliwiło to powstanie kantoru handlowego, dzięki czemu miejsce to zaczęto nazywać „Englisch Brunnen”, co w tłumaczeniu oznacza „Angielskie Źródło”. Obszar otaczający studnię został odpowiednio umocniony oraz obsadzony drzewami lipowymi, co dodało mu uroku. Już w 1641 roku burmistrz Michael Siefert wydzierżawił teren o powierzchni pięciu i pół morgi. Rada Miasta, w dniu 27 stycznia 1642 roku, wydała mu zgodę na budowę dworu z ogrodem, zaznaczając jednocześnie konieczność zapewnienia mieszkańcom dostępu do źródła wody.

Latem 1848 roku, dwór przeszedł gruntowną przebudowę, przekształcając się w popularne miejsce letnich koncertów w ogrodzie. Doskonale sprawdzał się także jako lokal do organizacji uroczystości dla pracowników pobliskiego browaru. W bliskim sąsiedztwie znajdowała się piwiarnia pod drewnianą wiatą, znana jako „Schweizerhäuschen”, co znaczy „Szwajcarski Domek”, z uwagi na jej architekturę przypominającą alpejskie chaty. Obok browaru, który w przeszłości krył w sobie klub zakładowy, wznosił się dawny dwór Englisch Brunnen. Te miejsca, choć dziś już nieistniejące, kiedyś wzbogacały krajobraz Elbląga.

W 1872 roku powstał browar znany jako Elbinger Aktien-Brauerei, który od 1880 roku przeszedł pod zarząd spółki Brauerei English Brunnen, produkując piwo aż do 1945 roku. W okresie przed I wojną światową, browar zyskał uznanie w Niemczech, a od 1900 roku stał się oficjalnym dostawcą piwa dla cesarza Wilhelma II Hohenzollerna. Po 1918 roku browar zmagał się z problemami finansowymi, jednakże w latach 20. XX wieku rozszerzył produkcję o napoje bezalkoholowe.

W czasach III Rzeszy browar zatrudniał około 200 pracowników i produkował około 90 tysięcy hektolitrów piwa rocznie, a jego część asortymentu trafiała na potrzeby wojska podczas II wojny światowej. Po wojnie, w 1945 roku, browar uległ zniszczeniu, lecz szybka odbudowa pozwoliła na wznowienie produkcji w 1946 roku. W czasach PRL wszedł w skład Elbląskich Zakładów Piwowarskich, a w 1991 roku przeszedł prywatizację, stając się częścią spółki Elbrewery Company Limited, której udziałowcem było australijskie przedsiębiorstwo Brewpole PTY.

Na początku lat 90. XX wieku browar przeszedł dużą modernizację, a jego moce produkcyjne sięgnęły 2 milionów hektolitrów piwa rocznie. Właściciele intensywnie promowali nową markę, co spowodowało, że piwo EB zyskało dużą popularność w Polsce. W 1998 roku przedsiębiorstwo Brewpole sprzedało swoje udziały holenderskiemu koncernowi Heineken International Beheer B.V., a już w 1999 roku browar stał się częścią grupy Grupa Żywiec SA. Na początku XXI wieku browar przeszedł kolejną modernizację, stając się integralną częścią Grupy Żywiec S.A.

W 1909 roku przy ulicy Browarnej 82 powstała piękna willa, która przed II wojną światową pełniła funkcje mieszkalne. Po 1945 roku zmieniła swoje przeznaczenie na bibliotekę, a w 1997 roku została zakupiona przez Urząd Morski. Obecnie w tym obiekcie znajdują się: Kapitanat Portu w Elblągu, Urząd Morski w Gdyni Delegatura w Elblągu oraz Urząd Ochrony Wybrzeża. W 1928 roku przy ulicy Browarnej 91 wzniesiono Neue Strassenbahn-Wagenhalle, dziś pełniącą funkcje zajezdni tramwajowej.

Na początku ulicy Browarnej, w pobliżu Niskiej, do dzisiaj znajdują się dwie zabytkowe wille z 1920 roku. Na Stoku w bezpośrednim sąsiedztwie Parku Miejskiego im. M. Kajki, a przy ulicy Fałata 29 możemy zobaczyć tzw. bramę, zbudowaną w latach 1927–1928 jako Turmhaus, Volksgarten Jugendherberge, czyli schronisko młodzieżowe.

Wykaz ulic dzielnicy

W dzielnicy Na Stoku w Elblągu znajduje się szereg ulic, które noszą różne nazwy. Poniżej znajduje się wykaz ulic wraz z ich wcześniejszymi nazwami:

• Barona Henryka (dawniej Bunsenweg),
• Browarna (dawniej Lange Niederstraße, Kastanienallee, Ziesestraße),
• Brzeska (dawniej Tirpitzallee),
• Brzozowa (dawniej Sternschanze),
• Daszyńskiego Ignacego (dawniej Zeppelinstraße),
• Płk. Stanisława Dąbka (dawniej Angerstraße + Sternstraße, Hochstraße),
• Donimirskich,
• Fałata Juliana (dawniej Carl Pudor Straße),
• Gwiezdna (dawniej Sternstraße),
• Jaśminowa (dawniej Große Rosenstraße),
• Okrzei Stefana,
• Al. Józefa Piłsudskiego (dawniej Schlieffenallee),
• Pionierska,
• Próchnika Adama (dawniej Maybachstraße),
• Rechniewskiego Tadeusza (dawniej Borsigstraße),
• Robotnicza (dawniej Heilig Leichnam + Hauptstraße, Horst Wessel Straße).

Ważniejsze obiekty

W miejscowości Na Stoku w Elblągu znajduje się wiele istotnych obiektów, które odgrywają kluczową rolę w życiu mieszkańców oraz wspierają lokalne usługi.

• Szkoła Podstawowa nr 1,
• targowisko miejskie,
• remiza Państwowej Straży Pożarnej,
• telewizja kablowa „Vectra”,
• Zespół Szkół Zawodowych nr 1,
• Urząd Morski.

Komunikacja

Dotarcie na Stok w Elblągu jest możliwe dzięki różnorodnym środkami transportu publicznego, które oferuje ZKM Elbląg. Można skorzystać z tramwajów, które kursują na następujących liniach: 1, 3, 4, 5.

Oprócz tramwajów, dostępne są także autobusy, które obsługują linie o numerach: 12, 14, 16, 19, 21, 22. Wybierając się na Stok w nocy, można skorzystać z linii nocnej numer 100.

---

Oceń: Na Stoku (Elbląg)

---