Parafia Ewangelicko-Augsburska w Elblągu

---

Historia

W ramach Ewangelickiego Kościoła Unii Staropruskiej, Elbląg pełnił rolę stolicy okręgu kościelnego, który w roku 1817 obejmował parafie znajdujące się w mieście, takie jak św. Anny, Bożego Ciała, św. Ducha, Marii Panny oraz Trzech Króli. Oprócz tego, do okręgu należały także parafie z okolic, takie jak Jegłownik, Kępki, Kmiecin, Łęcze, Próchnik, Marzęcin, Milejewo, Myszewo, Pomorska Wieś oraz Przezmark. W regionie tym mieszkało około 29 600 wiernych.

Z danych z 1913 roku wynika, że w skład tutejszego okręgu kościelnego wchodziły miejskie parafie, w tym św. Anny, która miała 14 337 wiernych i dwóch księży, Bożego Ciała z 13 712 wiernymi i również dwoma księżmi, Marii Panny z 7 728 wiernymi oraz Trzech Króli z 15 881 wiernymi. Poza Elblągiem znajdowały się parafie w Jegłowniku, Kmiecinie, Łęczu, Próchniku, Tolkmicku, Marzęcinie, Milejewie, Myszewie, Pomorskiej Wsi, Przezmarku oraz Zawadzie.

W wyniku wydarzeń z 1945 roku na terenie Elbląga pozostał jedynie proboszcz parafii przy kościele św. Anny, ks. August Oswald Westren-Doll. Z uwagi na uszkodzenia budynku nie mógł on korzystać z kościoła, dlatego nabożeństwa miały miejsce w kaplicy urządzonej w budynku plebanii oraz w kaplicy cmentarnej. W dniu 20 maja 1945 roku odbyła się uroczystość konfirmacji w kaplicy cmentarnej. Niestety, parafia zakończyła działalność w połowie czerwca 1946, kiedy to proboszcz opuścił miasto i emigrował do Niemiec. Wówczas na terenie Elbląga mieszkało około 2500 ewangelików narodowości niemieckiej oraz 176 polskiej.

Po II wojnie światowej ewangelicy zostali objęci opieką duszpasterską Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w PRL. Ksiądz Zygmunt Michelis przewodniczył organizacji struktur tego kościoła na Pobrzeżu Gdańskim od lutego, a od listopada tym zadaniem zajmował się ks. Edward Dietz. Jako proboszcz parafii w Sopocie, ks. Dietz nawiązał kontakt z wiernymi w Elblągu, dążąc do odzyskania kościołów zajętych przez inne wyznania. Już w 1950 roku składał wnioski o przywrócenie ewangelikom kościoła w Mikołajkach Pomorskich, gdzie nabożeństwa wznowiono w 1951 roku.

Dzięki staraniom ks. Dietza w 1950 roku w Elblągu powstała stacja kaznodziejska parafii w Sopocie. Miejsce sprawowania nabożeństw zorganizowano w kaplicy, znajdującej się w budynku przy ul. Kosynierów Gdyńskich, który wcześniej pełnił funkcje mieszkalne. Nabożeństwa odbywały się co dwa tygodnie, a kazania wygłaszał optyk Tadeusz Radomski, natomiast podczas nabożeństw komunijnych uczestniczył ksiądz z Pasłęka. W tym czasie istniała również kancelaria parafialna. W latach 1953-1957 opiekę duszpasterską nad tamtejszymi ewangelikami sprawował ks. senior Edmund Friszke.

Elbląg zyskał status samodzielnej parafii na początku lat 60. XX wieku, administracją której zajmował się proboszcz z Sopotu. W pierwszej połowie lat 70. XX wieku kaplica stała się współwłasnością Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego oraz Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego. W tym czasie, na podstawie decyzji Wydziału do Spraw Wyznań w Gdańsku, kościół w Mikołajkach Pomorskich urzędowo trafił do luterańskiej parafii. Powstała tam stacja kaznodziejska parafii sopockiej, a od połowy lat 70. administrację nad tym zborem przejęła parafia w Elblągu.

W wyniku reformy administracyjnej z 1975 roku, obszar działania parafii został rozszerzony na nowo utworzone województwo elbląskie. Jednakże, parafia nadal nie miała własnego duszpasterza i podlegała opiece duszpasterskiej proboszcza z Sopotu. W 1982 roku, wsparcie dla wiernych z Elbląga przeszło w ręce księży diecezjalnych. 15 marca 1982 roku, na mocy decyzji ks. bp. Janusza Narzyńskiego, Elbląg zaczął być obsługiwany przez ks. Alfreda Tschirschnitza, wikariusza parafii w Ostródzie, który zachował również swoją dotychczasową posadę. Ostatecznie, na prośbę seniora diecezji, ks. Tschirschnitz został zwolniony z pracy na rzecz parafii elbląskiej w lutym 1984 roku.

Elbląg był formalnie administrowany przez proboszczów z Sopotu od 1947 roku, aż do momentu, gdy w 1997 roku własnego duszpasterza, ks. Wojciecha Rutkowskiego, otrzymała parafia elbląska. W 2002 roku do pracy w parafii dołączył ks. Marcin Pilch, który w 2007 roku objął stanowisko proboszcza. W dniu 18 czerwca 2022 roku miała miejsce uroczystość poświęcenia kaplicy św. Anny, dawnej kaplicy cmentarnej przy kościele św. Anny, która stała się nowym miejscem spotkań elbląskich ewangelików, którzy do tej pory gromadzili się w kaplicy w budynku parafialnym. Obiekt, zajęty przez katolików po II wojnie światowej, został w 1992 roku przekazany kościołowi greckokatolickiemu, który użytkował go do 2021 roku jako cerkiew św. Jana Chrzciciela. Następnie obiekt został zwrócony ewangelikom.

---

Oceń: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Elblągu

---