Kościół Bożego Ciała w Elblągu

---

Historia

Kościół Bożego Ciała, którego historia sięga początku XV wieku, został wzniesiony w odpowiedzi na dramatyczne wydarzenia związane z pożarem zabudowań szpitala św. Jerzego w 1400 roku. To właśnie podczas przeszukiwania ruin mnisi natrafili na stopione srebra liturgiczne oraz nienaruszoną hostię, co uznano za cudowny znak od Boga. Na pamiątkę tego niezwykłego odkrycia brat Helwig Schwan postanowił zbudować ten kościół poza miastem. Datę jego budowy upamiętniono w ceramicznym fryzie otaczającym świątynię.

W okresie reformacji kościół przeszedł w ręce protestantów. W 1643 roku zrealizowano fundację barokowego zwieńczenia wieży, a w 1875 roku pokryto je nową blachą cynkową. W 1896 roku świątynia została rozbudowana, aby sprostać rosnącym potrzebom miejskiej parafii, obejmującej nie tylko pobliskie wioski, ale także podmiejskie osiedle, obecnie znane jako Pangritz Kolonie. W ramach rozbudowy dodano transept oraz prezbiterium.

Jednym z najciekawszych elementów architektonicznych kościoła było unikatowe drewniane sklepienie, które zamiast wznosić się ku górze, opadało ku dołowi, co symbolizowało wpływająca Bożą łaskę. W trakcie prac remontowych w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku mistrz ciesielski Fechter rozbudował też sklepienie w nowej części świątyni.

Podczas II wojny światowej, w trakcie walk o Elbląg, budowla doznała poważnych zniszczeń. Niestety, nie ma pewności co do losu jej wyposażenia – nie wiadomo, czy zostało ono ewakuowane, czy spalone. Po 1958 roku część XIX-wieczna, w tym transept i prezbiterium, została rozebrana, pozostawiając jedynie gotycką część kościoła. Na początku lat 70-tych, dokładnie 9 stycznia 1973 roku, rozpoczęto prace adaptacyjne, aby przekształcić obiekt na siedzibę Spółdzielczego Domu Kultury „Pegaz”. Architekt Andrzej Macur przygotował projekt, a same prace trwały cztery lata, z niektórymi zadaniami realizowanymi w czynie społecznym.

W toku odbudowy do gotyckich murów wkomponowane zostały betonowe stropy, a zamiast tradycyjnej apsydy powstała wielka szklana witryna od strony ulicy. Zamiast klasycznego dwuspadowego dachu, stworzono płaski dach, z jedynie symbolicznymi żelbetowymi krokwiami. Tak zmieniona bryła budziła liczne kontrowersje. W 1977 roku ostatecznie otwarto Spółdzielczy Dom Kultury „Pegaz”.

W grudniu 1981 roku, na tydzień przed wprowadzeniem stanu wojennego, ówczesny wojewoda elbląski, uwzględniając wniosek NSZZ Solidarność, zdecydował o przekazaniu kościoła pw. Bożego Ciała rzymskokatolickim władzom. W 1993 roku budowla częściowo odzyskała swój pierwotny kształt.

Obecnie w kościele funkcjonuje Diecezjalny Ośrodek Duszpasterstwa oraz Centrum Kultury Chrześcijańskiej, które angażują społeczność lokalną oraz zapewniają różnorodne usługi duszpasterskie i kulturalne.

Wyposażenie przed 1945

Ołtarz główny w tej świątyni został ufundowany przez mistrza garncarskiego, David Guttrechta, w roku 1646. Na ołtarzu przedstawiona została scena Ukrzyżowania, którą zdobiły dwie duże białe kolumny. Po bokach znajdowały się postacie apostołów: św. Piotra i św. Pawła. Nad przedstawieniem Ukrzyżowania widniał obraz Chrystusa Zmartwychwstałego, a na samej górze ołtarza umieszczono figurę Chrystusa powracającego jako sędziego żywych i umarłych.

W pobliżu ołtarza stała ambona, która była wsparta na podstawie przedstawiającej Mojżesza z dwoma tablicami przykazań. Nad amboną unosiła się gołębica, symbolizująca Ducha Świętego.

W kościele znajdowały się najcenniejsze przedmioty, w tym krucyfiks z 1538 roku, ukazujący postać Chrystusa z głową skłonioną na ramieniu oraz gotycka figura Matki Bożej, umiejscowiona na emporze organowej.

Organy 10-głosowe, które zajmowały całą szerokość świątyni, zostały ufundowane w 1716 roku przez Johanna J. Kettlera, wypędzonego z Elbląga mieszczanina, który stał się dyrektorem faktorii Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. W 1882 roku organy przeszły renowację, zostały rozbudowane i poświęcone 29 października 1882.

W wieży kościoła znajdowały się dwa dzwony, które zostały odlane w 1648 i 1870 roku. Niestety, w 1944 roku dzwony zostały skonfiskowane przez władze wojskowe III Rzeszy i wywiezione, a z dużym prawdopodobieństwem przetopione.

---

Oceń: Kościół Bożego Ciała w Elblągu

---