Stare Miasto (Elbląg)

---

Położenie

Stare Miasto jest usytuowane w południowej części Elbląga. To interesująca część miasta, która sąsiaduje z wieloma innymi dzielnicami, takimi jak Osiek, Nowe Miasto, Śródmieście, Wyspa Spichrzów oraz Łasztownia.

Granice Starego Miasta są wyraźnie wyznaczone przez różne elementy krajobrazu. Na zachodzie znajduje się rzeka Elbląg, natomiast al. Tysiąclecia tworzy południową granicę. Wschodnią część wyznacza ulica Rycerska, a północną – ulice Wałowa oraz Stoczniowa.

Historia

Stare Miasto w Elblągu ma swoją bogatą historię, sięgającą czasów po 1237 roku, gdy zostało założone przez mistrza krajowego Hermana von Balka. W sposób tradycyjny dla miast nadbałtyckich, ulice planowano prostopadle do rzeki, a rynek tworzyła przecinająca je w poprzek ulica, na której miał stanąć ratusz. Obecnie w tym miejscu znajduje się kościół św. Mikołaja.

Prawa miejskie przyznano Elblągowi 10 kwietnia 1237 roku, a do 1337 roku miasto było jedynym organizmem miejskim w regionie. Jednak zamek krzyżacki, będący podstawą Starego Miasta, został zniszczony 12 lutego 1454 roku, co było znaczącym wydarzeniem w historii miasta. W 1503 roku miasto zyskało dodatkowe znaczenie, stając się strażnikiem pieczęci Prus Królewskich.

W czasie I wojny światowej Elbląg praktycznie nie doznał większych zniszczeń. Najważniejszym incydentem była tragedia Mostu Wysokiego, który spłonął 8 lipca 1917 roku, lecz nie była to konsekwencja działań wojennych. Niestety, Stare Miasto doznało ogromnych zniszczeń w lutym 1945 roku. Walki Armii Czerwonej z niemieckimi obrońcami doprowadziły do zniszczenia ogromnej części zabudowy – bowiem miasto straciło aż 90% swojej struktury.

Po wojnie, w 1947 roku, podjęto decyzję o usunięciu pozostałych ruin, a resztki cegieł zostały przewiezione do Warszawy, by wesprzeć jej odbudowę. Jednakże dopiero w latach 80. rozpoczęto proces rewitalizacji, który powoli przywrócił życie na pustym placu przed kościołem św. Mikołaja. W latach 1895–1969 elbląska starówka miała swoje tramwaje, które kursowały ulicami, a obecnie trwa intensywna odbudowa, w ramach której każdego roku pojawiają się nowe kwartały ulic.

Nowe kamieniczki nawiązują do dawnego stylu, a niektóre z nich są dokładnymi kopiami wcześniejszych budynków. Elbląskie Stare Miasto jest również jednym z największych terenów w Europie, które objęte zostały kompleksowymi badaniami archeologicznymi, podkreślając jego znaczenie w kontekście historii i kultury całego regionu.

Ważniejsze budynki i obiekty

Istniejące

Elbląg to miasto bogate w historię oraz interesujące zabytki. Wśród najważniejszych obiektów warto wyróżnić kościół katedralny św. Mikołaja, datowany na przełom XIII i XV wieku, który przeszedł znaczną przebudowę po pożarze w XVIII wieku. W jego wnętrzu znajdują się cenne elementy, takie jak późnogotyckie tryptyki oraz gotyckie drewniane figury apostołów. Dodatkowo, chrzcielnica brązowa z XIV wieku stanowi istotny element wyposażenia.

Brama Targowa, której historia sięga XIV wieku, oraz pozostałości fortyfikacji miejskich, również przyciągają uwagę turystów. Kolejnym wybitnym miejscem jest Ścieżka kościelna, która stanowi ważny punkt dla innych obiektów sakralnych w regionie. Warto także odwiedzić Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu, które dawniej pełniło funkcję Gimnazjum Akademickiego, co czyni je ważnym punktem na mapie kulturalnej miasta.

Między innymi, Kościół Św. Ducha oraz Biblioteka Elbląska to kolejne godne uwagi obiekty. Warto także zapoznać się z ofertą Galerii EL, mieszczącej się w dawnym kościele podominikańskim, który zyskał nową funkcję po częściowym zniszczeniu w 1945 roku.

Inne istotne miejsca to budynek Poczty Polskiej, Zespół dawnego zamku oraz podzamcza, Prokuratura Okręgowa oraz Urząd Kontroli Skarbowej. W Elblągu znajdują się także instytucje oświatowe, takie jak Zespół Szkół Techniczno-Informatycznych, I Liceum Ogólnokształcące oraz Zespół Szkół Zawodowych nr 1. Pomnik „Piekarczyka” w pełni oddaje atmosferę lokalnego dziedzictwa kulturowego, niemniej ważna jest także przystań „Żeglugi Elbląsko-Ostródzkiej”. Na koniec, Wydział Zamiejscowy Szkoły Wyższej im. Bogdana Jańskiego wzbogaca ofertę edukacyjną regionu.

Nieistniejące

Miasto Elbląg kryje w sobie również ślady przeszłości w postaci wielu obiektów, które niestety nie przetrwały do dziś. Wśród nich można wymienić kamienice późnogotyckie, renesansowe i manierystyczne, które większości uległy zniszczeniu w 1945 roku. Klasztor i kaplica Katarzynek, zbudowane odpowiednio w 1893 oraz 1912 roku, również zniknęły z krajobrazu.

Ratusz, który funkcjonował od początków XIV wieku aż do 1777 roku, oraz Dwór Artusa (1582-1878) to przykłady ważnych historycznych budynków. Dom Królewski, zniszczony podczas działań wojennych w 1945 roku, nie istnieje, a obecnie w jego miejscu znajduje się hotel „Elbląg”. Na południe od obecnej ulicy Gimnazjalnej mieściły się również ruiny zamku krzyżackiego, który, podobnie jak wiele innych obiektów, jest świadkiem dawnej świetności tego miasta.

Wykaz ulic dzielnicy

Na obszarze Starego Miasta w Elblągu znajduje się wiele ulic, które nadają tej dzielnicy wyjątkowego charakteru. Poniżej przedstawiamy szczegółowy wykaz tych ulic:

• bednarska,
• bulwar zygmunta augusta,
• drzewna,
• garbary,
• gimnazjalna,
• klasztorna,
• kowalska,
• kumieli,
• kuśnierska,
• mennicza,
• mostowa,
• murarska,
• pocztowa,
• przy bramie targowej,
• przymurze,
• rybacka,
• rycerska,
• rzeźnicka,
• schichaua ferdinanda, skwer,
• służebna,
• stary rynek,
• stoczniowa,
• studzienna,
• sukienicza,
• ścieżka kościelna,
• świętego ducha,
• tamka,
• tysiąclecia, al.,
• wałowa,
• wapienna,
• wieżowa,
• wigilijna,
• wodna,
• zamkowa.

Komunikacja

Aby dotrzeć na Stare Miasto, można skorzystać z kilku środków komunikacji. Przyjeżdżając do Elbląga, warto zwrócić uwagę na możliwości transportu publicznego. Możemy skorzystać z tramwajów obsługiwanych przez Zakład Komunikacji Miejskiej w Elblągu, gdzie dostępne są linie numer 1, 2 oraz 3.

Dodatkowo, dostępne są również autobusy ZKM, w tym linie numer 12, 14, 15 oraz 21, co zapewnia wygodne połączenie z różnymi częściami miasta.

---

Oceń: Stare Miasto (Elbląg)

---